Mậu dịch là gì? So sánh hàng mậu dịch và hàng phi mậu dịch

Mậu dịch là một khái niệm quan trọng trong thương mại quốc tế, phản ánh các hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ giữa các quốc gia hoặc khu vực. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, mậu dịch đóng vai trò thúc đẩy phát triển kinh tế, mở rộng thị trường, và tăng cường hợp tác quốc tế. Tuy nhiên, để hiểu rõ hơn về mậu dịch, cần phân biệt giữa hàng mậu dịch và hàng phi mậu dịch, hai loại hàng hóa có đặc điểm và mục đích sử dụng khác nhau. Trong bài viết này, Kế toán Dego sẽ cung cấp thông tin chi tiết về mậu dịch, đặc điểm, so sánh hàng mậu dịch và phi mậu dịch, và những quy định liên quan đến thuế, kế toán năm 2025.

I. Mậu dịch là gì?

Mậu dịch là hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ giữa các cá nhân, tổ chức, hoặc quốc gia, thường mang tính chất thương mại và nhằm mục đích sinh lợi. Mậu dịch bao gồm cả thương mại trong nước (nội thương) và thương mại quốc tế (ngoại thương), được thực hiện thông qua các hợp đồng mua bán, xuất nhập khẩu, hoặc trao đổi trực tiếp.

1. Phân loại mậu dịch

2. Đặc điểm của mậu dịch

Mang tính thương mại, tập trung vào lợi nhuận.
Được thực hiện thông qua hợp đồng, hóa đơn, và chứng từ hợp pháp.
Chịu sự điều chỉnh của các quy định về thuế, hải quan, và thương mại quốc tế.
Phụ thuộc vào các yếu tố như tỷ giá hối đoái, chính sách thương mại, và hiệp định quốc tế.

3. Cơ sở pháp lý

Mậu dịch tại Việt Nam được điều chỉnh bởi:

Luật Thương mại 2005.
Luật Hải quan 2014.
Nghị định 08/2015/NĐ-CP về thủ tục hải quan.
Thông tư 38/2020/TT-BTC hướng dẫn về xuất nhập khẩu.
Nghị định 95/2025/NĐ-CP về quản lý mậu dịch quốc tế năm 2025.

II. Hàng mậu dịch và hàng phi mậu dịch

1. Hàng mậu dịch

Định nghĩa: Hàng hóa được mua bán, trao đổi nhằm mục đích thương mại, sinh lợi nhuận.
Ví dụ: Hàng hóa xuất nhập khẩu như điện thoại, ô tô, nguyên liệu sản xuất, thực phẩm.
Đặc điểm:
- Có hợp đồng mua bán, hóa đơn thương mại.
- Chịu thuế xuất nhập khẩu, thuế GTGT, và các loại thuế khác.
- Được quản lý chặt chẽ bởi cơ quan hải quan.
- Thường có giá trị kinh tế cao, phục vụ sản xuất, kinh doanh.

2. Hàng phi mậu dịch

Định nghĩa: Hàng hóa không nhằm mục đích thương mại, thường dùng cho mục đích cá nhân, viện trợ, hoặc từ thiện.
Ví dụ: Quà tặng, hàng mẫu, đồ dùng cá nhân, hàng viện trợ nhân đạo.
Đặc điểm:
- Không có hợp đồng mua bán, không nhằm sinh lợi.
- Thường được miễn thuế hoặc áp dụng chính sách thuế ưu đãi.
- Giá trị kinh tế thấp, số lượng hạn chế.
- Phải khai báo hải quan nếu vượt mức miễn thuế (ví dụ: quà tặng trên 2 triệu đồng).

3. So sánh hàng mậu dịch và phi mậu dịch

Tiêu chí	Hàng mậu dịch	Hàng phi mậu dịch
Mục đích	Thương mại, sinh lợi	Cá nhân, viện trợ, không sinh lợi
Hợp đồng	Có hợp đồng mua bán	Không có hợp đồng
Thuế	Chịu thuế xuất nhập khẩu, GTGT	Miễn thuế hoặc ưu đãi thuế
Quản lý hải quan	Kiểm tra chặt chẽ, tờ khai phức tạp	Kiểm tra đơn giản, khai báo nếu vượt hạn
Ví dụ	Điện thoại, nguyên liệu, thực phẩm	Quà tặng, hàng mẫu, đồ dùng cá nhân

III. Quy trình quản lý hàng mậu dịch về thuế và kế toán

1. Lập hợp đồng và chứng từ

Ký hợp đồng mua bán với đối tác, nêu rõ thông tin hàng hóa, giá trị, điều kiện thanh toán.
Chuẩn bị hóa đơn thương mại, phiếu đóng gói, và vận đơn (nếu xuất nhập khẩu).

2. Kê khai hải quan

Nộp tờ khai hải quan qua hệ thống VNACCS/VCIS.
Cung cấp hồ sơ: hợp đồng, hóa đơn, phiếu đóng gói, giấy chứng nhận xuất xứ (C/O).

Xem thêm: Hệ thống VNACCS/VCIS là gì?

3. Nộp thuế

Thuế xuất nhập khẩu: Tính theo biểu thuế và giá trị hàng hóa.
Thuế GTGT: 5-10% tùy loại hàng hóa, khấu trừ theo phương pháp đầu vào/đầu ra.
Nộp thuế qua ngân hàng hoặc cổng hải quan trước khi thông quan.

4. Hạch toán

Ghi nhận nhập khẩu:
Nợ TK 152 (Nguyên vật liệu) hoặc TK 156 (Hàng hóa): Giá trị hàng.
N Nợ TK K 133 (Thuế GTGT được khấu trừ): Thuế GTGT.
C Có TK 331 (Phải trả người bán) hoặc TK 111/112: Tổng giá trị.
Ghi nhận xuất khẩu:
N Nợ TK 131 (Phải thu của khách hàng): Giá trị hàng.
C Có TK 511 (Doanh thu): Giá trị, áp dụng thuế suất GTGT 0%.

5. Lưu trữ hồ sơ

Lưu trữ hồ sơ, hợp đồng, hóa đơn, và tờ khai hải quan trong ít nhất 5 năm.

IV. Quy định mới về mậu dịch năm 2025

1. Tăng cường mậu dịch điện tử

Từ ngày 2025/2025, các giao dịch mậu dịch qua thương mại điện tử phải kê khai thuế qua cổng thuế điện tử (Nghị định 95/2025/NĐ-CP).

2. Ưu đãi thuế

Hàng mậu dịch thuộc các hiệp định thương mại tự do (FTA) như CPTPP, RCEP, được giảm thuế nhập khẩu từ 5-20%.

3. Kiểm soát hàng phi mậu dịch

Hàng phi mậu dịch vượt giá trị 5 triệu đồng phải khai báo và nộp thuế GTGT, theo Nghị định 87/2025/NĐ-CP.

4. Phạt sai sót

Sai sót trong tờ khai hải quan hoặc thuế mậu dịch có thể bị phạt từ 10 triệu đến 100 triệu đồng.

V. Các dịch vụ liên quan tại Kế toán Dego

Kế toán Dego cung cấp các dịch vụ kế toán hỗ trợ doanh nghiệp quản lý hàng mậu dịch và phi mậu dịch:

Dịch vụ hỗ trợ quyết toán thuế: Hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ, giải quyết vướng mắc về thuế xuất nhập khẩu.
Dịch vụ rà soát sổ sách kế toán: Kiểm tra và chỉnh sửa số sách, bao gồm các bút toán mậu dịch.
Dịch vụ hoàn thiện sổ sách kế toán trọn gói, uy tín: Hỗ trợ từ rà soát đến hoàn thiện số sách, đảm bảo minh bạch.
Dịch vụ quyết toán thuế TNCN: Hỗ trợ kê khai thuế TNCN cho nhân viên liên quan đến hoạt động mậu dịch.
Dịch vụ hoàn thuế TNCN trọn gói: Hỗ trợ lập hồ sơ hoàn thuế TNCN nhanh chóng, đúng quy định.

VI. Các lỗi phổ biến trong quản lý mậu dịch và cách khắc phục

1. Sai sót trong tờ khai hải quan

Sai mã hàng hóa hoặc thông tin thuế gây chậm thông quan. Kế toán Dego hỗ trợ kiểm tra và chỉnh sửa tờ khai.

2. Nộp thuế muộn

Chậm nộp thuế xuất nhập khẩu, GTGT dẫn đến phạt. Chúng tôi nhắc nhở và hỗ trợ nộp đúng hạn.

3. Thiếu hồ sơ

Thiếu hợp đồng, hóa đơn, hoặc C/O có thể bị từ chối. Kế toán Dego hỗ trợ chuẩn bị hồ sơ đầy đủ.

4. Hạch toán sai

Hạch toán doanh thu hoặc thuế mậu dịch sai lệch. Chúng tôi kiểm tra và chỉnh sửa bút toán.

5. Không nắm rõ quy định mới

Quy định năm 2025, như Nghị định 95/2025/NĐ-CP, có thể gây nhầm lẫn. Kế toán Dego cập nhật và tư vấn chính xác.

Những câu hỏi thường gặp

1. Mậu dịch là gì?

Mậu dịch là hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ trong nước hoặc quốc tế, nhằm mục đích thương mại hoặc phi thương mại.

2. Hàng mậu dịch và phi mậu dịch khác nhau như thế nào?

Hàng mậu dịch nhằm mục đích thương mại, chịu thuế, trong khi hàng phi mậu dịch phục vụ cá nhân, viện trợ, thường miễn thuế.

3. Làm thế nào để quản lý thuế mậu dịch hiệu quả?

Lập hợp đồng rõ ràng, kê khai hải quan đúng quy định, nộp thuế đúng hạn, và sử dụng dịch vụ kế toán chuyên nghiệp.

Kết luận

Mậu dịch đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế, với sự phân biệt rõ ràng giữa hàng mậu dịch và phi mậu dịch. Việc nắm rõ quy định về thuế, hải quan, và kế toán giúp doanh nghiệp tối ưu hóa hiệu quả và tránh rủi ro pháp lý. Kế toán Dego cung cấp dịch vụ hỗ trợ quản lý thuế, sổ sách, và thủ tục mậu dịch, đảm bảo doanh nghiệp vận hành minh bạch và hiệu quả. Liên hệ ngay để nhận tư vấn miễn phí và trải nghiệm dịch vụ kế toán chất lượng hàng đầu!

Kiến thức kế toán, Kiến thức