Table of Contents
Soát xét báo cáo tài chính là một trong những nghiệp vụ quan trọng trong quản trị tài chính doanh nghiệp. Khác với kiểm toán, hoạt động soát xét mang tính thủ tục nhanh gọn hơn, tập trung vào việc đánh giá tính hợp lý, trung thực của các thông tin tài chính trong báo cáo. Đây là công cụ hữu hiệu giúp doanh nghiệp hạn chế sai sót, tăng tính minh bạch và nâng cao uy tín với nhà đầu tư, đối tác.
I. Khái niệm và ý nghĩa của soát xét báo cáo tài chính
- Khái niệm: Soát xét báo cáo tài chính là quá trình chuyên gia hoặc đơn vị kiểm toán độc lập thực hiện các thủ tục phân tích, phỏng vấn và kiểm tra có chọn lọc để đưa ra kết luận về việc báo cáo tài chính có được lập một cách hợp lý hay không.
- Ý nghĩa:
- Nâng cao độ tin cậy của báo cáo tài chính.
- Giúp doanh nghiệp kịp thời phát hiện và khắc phục sai sót.
- Tạo niềm tin cho nhà đầu tư, ngân hàng và cơ quan quản lý.
II. Cơ sở pháp lý của hoạt động soát xét
Soát xét báo cáo tài chính tại Việt Nam được điều chỉnh bởi:
- Luật Kế toán 2015.
- Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam (VASs) liên quan đến soát xét.
- Thông tư 200/2014/TT-BTC và các văn bản hướng dẫn kế toán.
- Các quy định bổ sung mới nhất của Bộ Tài chính về hoạt động kiểm toán và soát xét định kỳ.
Doanh nghiệp thuộc đối tượng niêm yết trên thị trường chứng khoán hoặc có vốn đầu tư nước ngoài thường phải thực hiện soát xét báo cáo tài chính bán niên theo quy định.
Xem thêm: Thông tư 200/2014/TT-BTC hướng dẫn Chế độ kế toán
III. Quy trình soát xét báo cáo tài chính

Quy trình thường được triển khai qua 4 bước cơ bản:
1. Chuẩn bị và lập kế hoạch
- Xác định phạm vi, mục tiêu soát xét.
- Thu thập thông tin ban đầu về hoạt động và hệ thống kế toán của doanh nghiệp.
- Lập kế hoạch thủ tục soát xét phù hợp.
2. Thực hiện thủ tục soát xét
- Phỏng vấn nhân sự kế toán và quản lý để nắm rõ quy trình.
- Phân tích xu hướng số liệu tài chính qua các kỳ.
- Đối chiếu, kiểm tra một số chứng từ điển hình.
- Thực hiện kiểm tra chọn mẫu thay vì kiểm tra toàn bộ.
3. Đánh giá kết quả
- Xác định mức độ hợp lý của báo cáo tài chính.
- Đưa ra các phát hiện về sai sót, thiếu sót hoặc rủi ro tiềm ẩn.
- Thảo luận với ban giám đốc doanh nghiệp về các điều chỉnh cần thiết.
4. Lập báo cáo soát xét
- Đơn vị soát xét sẽ phát hành báo cáo đưa ra kết luận về mức độ hợp lý, trung thực của báo cáo tài chính.
- Báo cáo có thể bao gồm các khuyến nghị nhằm nâng cao chất lượng công tác kế toán và quản trị tài chính.
IV. Lưu ý quan trọng khi thực hiện soát xét
Doanh nghiệp cần quan tâm đến một số vấn đề sau:
- Chủ động chuẩn bị hồ sơ kế toán: Tập hợp chứng từ, sổ sách đầy đủ để tiết kiệm thời gian.
- Đảm bảo tính trung thực của số liệu: Hạn chế việc điều chỉnh số liệu quá nhiều sau khi soát xét.
- Hợp tác chặt chẽ với đơn vị soát xét: Cung cấp thông tin kịp thời, minh bạch để quy trình diễn ra nhanh chóng.
- Theo dõi và khắc phục sai sót: Không chỉ dừng lại ở việc nhận báo cáo, doanh nghiệp cần triển khai hành động cải thiện.
V. Lợi ích của việc soát xét báo cáo tài chính
- Đối với doanh nghiệp: Giúp kiểm soát nội bộ tốt hơn, phát hiện sai sót sớm.
- Đối với nhà đầu tư và ngân hàng: Tăng độ tin cậy, tạo niềm tin khi ra quyết định tài chính.
- Đối với cơ quan quản lý: Đảm bảo tính tuân thủ pháp luật, minh bạch thông tin tài chính.
- Đối với thị trường: Góp phần nâng cao tính minh bạch và uy tín chung của môi trường kinh doanh.
Kết luận
Soát xét báo cáo tài chính không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là công cụ hữu hiệu giúp doanh nghiệp quản trị tài chính hiệu quả, nâng cao tính minh bạch và tăng niềm tin với các bên liên quan. Doanh nghiệp cần nắm vững quy trình và lưu ý quan trọng để triển khai soát xét đúng chuẩn.
Xem thêm nhiều hơn tại website Kế toán Dego.
FAQs
1. Soát xét báo cáo tài chính khác gì với kiểm toán?
→ Soát xét chỉ kiểm tra có chọn lọc, kết luận về tính hợp lý; kiểm toán kiểm tra toàn diện, đưa ra ý kiến kiểm toán chính thức.
2. Doanh nghiệp nào bắt buộc phải soát xét báo cáo tài chính?
→ Doanh nghiệp niêm yết, công ty đại chúng và doanh nghiệp FDI thường bắt buộc phải thực hiện soát xét bán niên.
3. Báo cáo soát xét có giá trị pháp lý không?
→ Có, báo cáo soát xét do đơn vị kiểm toán độc lập thực hiện là căn cứ để cơ quan quản lý, ngân hàng và nhà đầu tư tham khảo.