Hồ sơ, thủ tục giải thể hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã năm 2025

Giải thể hợp tác xã (HTX) và liên hiệp hợp tác xã (Liên hiệp HTX) là thủ tục pháp lý chấm dứt hoạt động của các tổ chức kinh tế tập thể, bao gồm thanh toán nợ, xử lý tài sản, và xóa tên khỏi sổ đăng ký. Kế toán Dego cung cấp hướng dẫn chi tiết về hồ sơ, thủ tục giải thể HTX và Liên hiệp HTX theo Luật Hợp tác xã 2023, Nghị định 92/2024/NĐ-CP, và Thông tư 09/2024/TT-BKHĐT, giúp chủ thể thực hiện nhanh chóng, đúng quy định, tránh rủi ro pháp lý.

I. Căn cứ pháp lý

• Luật Hợp tác xã 2023: Quy định giải thể HTX, Liên hiệp HTX (Điều 97, 98, 99).
• Nghị định 92/2024/NĐ-CP: Hướng dẫn thủ tục giải thể tự nguyện và bắt buộc (Điều 50).
• Thông tư 09/2024/TT-BKHĐT: Quy định mẫu thông báo giải thể (mẫu II-9).
• Nghị định 193/2013/NĐ-CP: Quy định chi tiết Luật Hợp tác xã 2012 (Điều 19).
• Thông tư 03/2014/TT-BKHĐT và Thông tư 07/2019/TT-BKHĐT: Hướng dẫn đăng ký và giải thể HTX.

II. Hợp tác xã và liên hiệp hợp tác xã là gì?

1. Hợp tác xã (HTX)
   HTX là tổ chức kinh tế tập thể, có tư cách pháp nhân, do ít nhất 5 thành viên (cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân) tự nguyện thành lập, cùng góp vốn, góp sức để sản xuất, kinh doanh, tạo việc làm. HTX hoạt động theo nguyên tắc dân chủ, bình đẳng, tự chủ, đáp ứng nhu cầu chung của thành viên, hướng tới lợi ích tập thể (Điều 3, Luật Hợp tác xã 2023).
   Ví dụ: HTX Nông nghiệp Tân Phú (Đồng Nai) sản xuất và cung ứng lúa giống cho thành viên.
   
2. Liên hiệp hợp tác xã (Liên hiệp HTX)
   Liên hiệp HTX là tổ chức kinh tế tập thể, có tư cách pháp nhân, do ít nhất 3 HTX tự nguyện thành lập để hỗ trợ lẫn nhau trong sản xuất, kinh doanh, mở rộng quy mô. Liên hiệp HTX hoạt động dựa trên tự chủ, bình đẳng, và hợp tác tương trợ (Điều 3, Luật Hợp tác xã 2023).
   Ví dụ: Liên hiệp HTX Dịch vụ Nông nghiệp Tây Nguyên (Đắk Lắk) kết nối các HTX cung ứng phân bón và tiêu thụ nông sản.

Phân biệt: HTX do cá nhân/hộ gia đình/pháp nhân thành lập, còn Liên hiệp HTX do các HTX thành lập, quy mô lớn hơn, hỗ trợ thành viên là các HTX.

III. Các trường hợp giải thể hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã

Theo Điều 97, Luật Hợp tác xã 2023, HTX và Liên hiệp HTX giải thể trong hai trường hợp: tự nguyện và bắt buộc.

1. Giải thể tự nguyện

• Do Đại hội thành viên hoặc HTX thành viên (với Liên hiệp HTX) quyết định chấm dứt hoạt động kinh doanh thông qua nghị quyết (Điều 97, Luật Hợp tác xã 2023).
• Nguyên nhân: Kinh doanh thua lỗ, không đủ vốn, hoặc thành viên đồng thuận ngừng hoạt động.
• Ví dụ: HTX Dịch vụ Vận tải An Bình (Hà Nội) giải thể tự nguyện do thành viên muốn chuyển sang mô hình doanh nghiệp.

2. Giải thể bắt buộc
   HTX hoặc Liên hiệp HTX bị giải thể bắt buộc khi rơi vào các trường hợp sau (Điều 97, Luật Hợp tác xã 2023):

• Không hoạt động liên tục trong 12 tháng.
• Không đủ số lượng thành viên tối thiểu (5 thành viên với HTX, 3 HTX với Liên hiệp HTX) trong 12 tháng liên tục.
• Không tổ chức Đại hội thành viên thường niên trong 18 tháng liên tục mà không có lý do.
• Bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký HTX/Liên hiệp HTX.
• Giải thể theo quyết định của Tòa án.
• Ví dụ: Liên hiệp HTX Thương mại Sài Gòn bị giải thể bắt buộc do không tổ chức Đại hội thành viên trong 18 tháng.

Lưu ý: HTX/Liên hiệp HTX chỉ được giải thể khi đã thanh toán hết nợ, nghĩa vụ tài sản, và không trong quá trình giải quyết tranh chấp tại Tòa án hoặc Trọng tài (Điều 97, Luật Hợp tác xã 2023).

IV. Hồ sơ giải thể hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã

Hồ sơ giải thể HTX và Liên hiệp HTX khác nhau giữa hai trường hợp tự nguyện và bắt buộc, theo Nghị định 92/2024/NĐ-CP và Thông tư 09/2024/TT-BKHĐT.

Loại giải thể	Hồ sơ	Mẫu/Căn cứ
Tự nguyện	– Thông báo giải thể (mẫu II-9)- Báo cáo xử lý tài sản- Nghị quyết Đại hội thành viên về giải thể- Biên bản hoàn thành giải thể- Giấy xác nhận hủy con dấu (nếu có)- Thông báo hoàn thành nghĩa vụ thuế- Giấy biên nhận đăng thông báo giải thể hoặc bản in 3 số báo liên tiếp- Quyết định thu hồi quỹ/tài sản chung không chia (nếu có hỗ trợ từ Nhà nước)- Báo cáo chuyển nhượng/thanh lý tài sản chung (nếu có hỗ trợ một phần từ Nhà nước)- Giấy chứng nhận đăng ký HTX/Liên hiệp HTX- Văn bản ủy quyền và bản sao CCCD/CMND/Hộ chiếu của người được ủy quyền (nếu có)	– Mẫu II-9 (Thông tư 09/2024/TT-BKHĐT)- Điều 50, Nghị định 92/2024/NĐ-CP– Thông tư 07/2019/TT-BKHĐT
Bắt buộc	– Quyết định giải thể bắt buộc- Giấy chứng nhận đăng ký HTX/Liên hiệp HTX- Con dấu (nếu có)- Bản sao quyết định thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký hoặc quyết định Tòa án- Văn bản ủy quyền và bản sao CCCD/CMND/Hộ chiếu của người được ủy quyền (nếu có)	– Điều 50, Nghị định 92/2024/NĐ-CP– Điều 97, Luật Hợp tác xã 2023

Lưu ý:

• Hồ sơ online yêu cầu scan bản gốc, xác thực bằng chữ ký số hoặc tài khoản VNeID (Điều 12, Nghị định 92/2024/NĐ-CP).
• Nếu không nộp lại Giấy chứng nhận đăng ký, HTX/Liên hiệp HTX có thể bị xử phạt theo Nghị định 92/2024/NĐ-CP.

Ví dụ: HTX Nông sản Hòa Bình chuẩn bị hồ sơ tự nguyện với mẫu II-9, nghị quyết Đại hội thành viên, và giấy xác nhận hủy con dấu.

V. Quy trình giải thể hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã

Quy trình giải thể HTX và Liên hiệp HTX bao gồm hai loại: tự nguyện và bắt buộc, thực hiện theo Nghị định 92/2024/NĐ-CP.

1. Giải thể tự nguyện

Trình tự thực hiện

1. Tổ chức Đại hội thành viên:
   
   • Ra nghị quyết giải thể tự nguyện, thành lập Hội đồng giải thể (Điều 97, Luật Hợp tác xã 2023).
   • Hội đồng giải thể gồm: đại diện Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát/kiểm soát viên, Ban điều hành, và đại diện thành viên/HTX thành viên.
   • Ví dụ: HTX Thủy sản Nha Trang tổ chức Đại hội thành viên ngày 01/06/2025, ra nghị quyết giải thể.
2. Thực hiện nghĩa vụ tài chính (trong 60 ngày kể từ ngày ra nghị quyết):
   
   • Thông báo giải thể tới Phòng Tài chính – Kế hoạch (HTX) hoặc Sở Kế hoạch và Đầu tư (Liên hiệp HTX).
   • Đăng thông báo giải thể trên báo địa phương trong 3 số liên tiếp.
   • Thông báo tới tổ chức/cá nhân có quan hệ kinh tế về thời hạn thanh toán nợ, thanh lý hợp đồng.
   • Xử lý tài sản, vốn, quỹ chung không chia theo Điều 98, Luật Hợp tác xã 2023.
   • Chấm dứt hoạt động chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh tại cơ quan đăng ký.
   • Hoàn thành nghĩa vụ thuế, nộp lại con dấu (nếu có) cho cơ quan công an.
3. Chuẩn bị hồ sơ: Như bảng ở mục iv.
   
4. Nộp hồ sơ:
   
   • Nơi nộp:
     • HTX: Phòng Tài chính – Kế hoạch thuộc UBND cấp huyện.
     • Liên hiệp HTX: Phòng Đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư.
   • Cách nộp: Trực tiếp, qua bưu điện, hoặc online qua Cổng dịch vụ công (https://dichvucong.gov.vn) hoặc Hệ thống thông tin đăng ký HTX (https://dangkykinhdoanh.gov.vn) với tài khoản VNeID.
5. Nhận kết quả:
   
   • Trong 5 ngày làm việc, cơ quan đăng ký kiểm tra hồ sơ:
     • Nếu hợp lệ: Xóa tên HTX/Liên hiep HTX khỏi sổ đăng ký, thu hồi Giấy chứng nhận, ra thông báo giải thể.
     • Nếu không hợp lệ: Thông báo bằng văn bản, nêu lý do.

2. Giải thể bắt buộc

Trình tự thực hiện

1. Ra quyết định giải thể:
   
   • Cơ quan cấp Giấy chứng nhận đăng ký (Phòng Tài chính – Kế hoạch hoặc Sở Kế hoạch và Đầu tư) lập hồ sơ, trình UBND cùng cấp.
   • UBND ra quyết định giải thể, thành lập Hội đồng giải thể (Điều 97, Luật Hợp tác xã 2023).
   • Hội đồng giải thể gồm:
     • Chủ tịch: Đại diện UBND.
     • Ủy viên thường trực: Đại diện cơ quan cấp Giấy chứng nhận.
     • Ủy viên khác: Đại diện cơ quan chuyên ngành, Liên minh HTX tỉnh/thành phố (nếu là thành viên), UBND xã/phường, Hội đồng quản trị, Ban kiểm soát, thành viên/HTX thành viên.
2. Thực hiện nghĩa vụ tài chính (trong 60 ngày kể từ quyết định):
   
   • Đăng thông báo giải thể trên báo địa phương trong 3 số liên tiếp.
   • Thông báo tới tổ chức/cá nhân có quan hệ kinh tế về thanh toán nợ, thanh lý hợp đồng.
   • Xử lý tài sản, vốn, quỹ chung không chia theo Điều 98, Luật Hợp tác xã 2023.
   • Chấm dứt hoạt động chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh.
   • Nộp lại con dấu (nếu có) cho cơ quan công an.
3. Chuẩn bị hồ sơ: Như bảng ở mục iv.
   
4. Nộp hồ sơ:
   
   • Nơi nộp: Như giải thể tự nguyện.
   • Cách nộp: Trực tiếp, qua bưu điện, hoặc online.
5. Nhận kết quả:
   
   • Trong 5 ngày làm việc, cơ quan đăng ký xóa tên, thu hồi Giấy chứng nhận, ra thông báo giải thể nếu hồ sơ hợp lệ. Nếu không, thông báo lý do bằng văn bản.

Ví dụ: Liên hiệp HTX Nông nghiệp Lâm Đồng bị giải thể bắt buộc do không đủ 3 HTX thành viên, nộp hồ sơ tại Sở Kế hoạch và Đầu tư ngày 05/06/2025, nhận thông báo giải thể ngày 10/06/2025.

VI. Lưu ý khi giải thể hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã

1. Thanh toán nợ: Phải hoàn thành các khoản nợ, nghĩa vụ tài sản, và thuế trước khi nộp hồ sơ (Điều 97, Luật Hợp tác xã 2023).
2. Nộp lại giấy chứng nhận và con dấu:
   • Giấy chứng nhận đăng ký và con dấu (nếu có) phải nộp lại cho cơ quan đăng ký.
   • Nếu không nộp, có thể bị xử phạt theo Nghị định 92/2024/NĐ-CP.
3. Chấm dứt chi nhánh: Hoàn thành thủ tục chấm dứt hoạt động chi nhánh, văn phòng đại diện, địa điểm kinh doanh trước khi nộp hồ sơ giải thể (Điều 50, Nghị định 92/2024/NĐ-CP).
4. Online yêu cầu VNeID: Nộp hồ sơ trực tuyến cần tài khoản định danh điện tử VNeID hoặc chữ ký số (Điều 12, Nghị định 92/2024/NĐ-CP).
5. Phạt vi phạm: Không đăng ký giải thể hoặc chậm nộp hồ sơ có thể bị phạt hành chính theo Nghị định 92/2024/NĐ-CP.
6. Kiểm tra cơ quan đăng ký: Liên hệ trước với Phòng Tài chính – Kế hoạch (HTX) hoặc Sở Kế hoạch và Đầu tư (Liên hiệp HTX) để xác nhận phương thức nộp hồ sơ.

Câu hỏi thường gặp (FAQ)

1. Có mấy trường hợp giải thể hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã?

Có hai trường hợp: giải thể tự nguyện (theo nghị quyết Đại hội thành viên) và giải thể bắt buộc (theo quyết định của UBND hoặc Tòa án) (Điều 97, Luật Hợp tác xã 2023).

2. Khi nào hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã giải thể bắt buộc?

Giải thể bắt buộc xảy ra khi: không hoạt động 12 tháng liên tục, không đủ số thành viên tối thiểu (5 với HTX, 3 với Liên hiệp HTX) trong 12 tháng, không tổ chức Đại hội thành viên trong 18 tháng, bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký, hoặc theo quyết định Tòa án (Điều 97, Luật Hợp tác xã 2023).

3. Thành phần hồ sơ giải thể hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã tự nguyện gồm những gì?

Hồ sơ gồm: thông báo giải thể (mẫu II-9), báo cáo xử lý tài sản, nghị quyết Đại hội thành viên, biên bản hoàn thành giải thể, giấy xác nhận hủy con dấu, thông báo hoàn thành nghĩa vụ thuế, giấy biên nhận đăng thông báo giải thể (hoặc 3 số báo), Giấy chứng nhận đăng ký, quyết định thu hồi quỹ/tài sản chung (nếu có), văn bản ủy quyền và bản sao CCCD (nếu có) (Nghị định 92/2024/NĐ-CP, Thông tư 09/2024/TT-BKHĐT).

4. Nộp hồ sơ giải thể hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã ở đâu?

• HTX: Phòng Tài chính – Kế hoạch thuộc UBND cấp huyện.
• Liên hiệp HTX: Phòng Đăng ký kinh doanh thuộc Sở Kế hoạch và Đầu tư.
  Có thể nộp trực tiếp, qua bưu điện, hoặc online qua Cổng dịch vụ công (https://dichvucong.gov.vn) (Nghị định 92/2024/NĐ-CP).

5. Thời gian hoàn thành thủ tục giải thể là bao lâu?

Trong 5 ngày làm việc kể từ khi nhận hồ sơ hợp lệ, cơ quan đăng ký xóa tên, thu hồi Giấy chứng nhận, và ra thông báo giải thể. Nếu hồ sơ không hợp lệ, cơ quan thông báo lý do bằng văn bản (Nghị định 92/2024/NĐ-CP). Tổng thời gian (bao gồm xử lý tài chính): 65-70 ngày.

6. Có thể nộp hồ sơ giải thể online không?

Có, nộp qua Cổng dịch vụ công (https://dichvucong.gov.vn) hoặc Hệ thống thông tin đăng ký HTX (https://dangkykinhdoanh.gov.vn) bằng tài khoản VNeID hoặc chữ ký số (Điều 12, Nghị định 92/2024/NĐ-CP).

7. Ai chịu trách nhiệm về nợ sau khi giải thể?

Người đại diện theo pháp luật, Chủ tịch Hội đồng quản trị, thành viên Hội đồng quản trị, và người giữ chức danh liên quan chịu trách nhiệm liên đới về các khoản nợ của HTX/Liên hiệp HTX (Điều 97, Luật Hợp tác xã 2023).

8. Có thể tái thành lập HTX sau khi giải thể không?

Có, nếu không bị cấm theo pháp luật, các thành viên có thể đăng ký thành lập HTX mới theo Điều 42, Luật Hợp tác xã 2023, nhưng phải thực hiện đầy đủ thủ tục đăng ký mới.

Kết luận

Giải thể hợp tác xã và liên hiệp hợp tác xã là quy trình phức tạp, yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt về tài chính, thuế, và đăng ký kinh doanh. Chủ thể cần chuẩn bị hồ sơ đầy đủ, thanh toán hết nợ, và nộp tại Phòng Tài chính – Kế hoạch (HTX) hoặc Sở Kế hoạch và Đầu tư (Liên hiệp HTX), trực tiếp hoặc online qua Cổng dịch vụ công. 

Xem thêm nhiều hơn tại website Kế toán Dego