Table of Contents
Trong hoạt động kinh doanh, hợp đồng đóng vai trò quan trọng trong việc ràng buộc quyền và nghĩa vụ giữa các bên. Tuy nhiên, không ít trường hợp xảy ra tranh chấp hợp đồng do vi phạm nghĩa vụ, chậm thực hiện hoặc bất đồng về điều khoản. Khi đó, việc lựa chọn phương án pháp lý phù hợp để giải quyết là điều doanh nghiệp cần đặc biệt quan tâm. Cùng Kế toán Dego phân tích các quy định pháp luật và hướng xử lý hiệu quả.
I. Cơ sở pháp lý điều chỉnh tranh chấp hợp đồng
Tranh chấp hợp đồng tại Việt Nam được điều chỉnh bởi các văn bản pháp luật chính sau:
- Bộ luật Dân sự 2015: quy định nguyên tắc giao kết, thực hiện và chấm dứt hợp đồng.
- Luật Thương mại 2005: áp dụng đối với hợp đồng thương mại, mua bán hàng hóa, dịch vụ.
- Bộ luật Tố tụng dân sự 2015: quy định thủ tục khởi kiện, giải quyết tranh chấp tại Tòa án.
- Luật Trọng tài thương mại 2010: điều chỉnh việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài.
II. Nguyên nhân dẫn đến tranh chấp hợp đồng
Một số nguyên nhân phổ biến dẫn đến tranh chấp hợp đồng gồm:
- Điều khoản không rõ ràng: Các bên không quy định cụ thể về quyền và nghĩa vụ.
- Vi phạm nghĩa vụ: Một bên không thực hiện hoặc thực hiện không đúng cam kết.
- Thay đổi hoàn cảnh khách quan: Biến động thị trường, dịch bệnh, thiên tai… ảnh hưởng đến khả năng thực hiện hợp đồng.
- Lợi dụng kẽ hở pháp luật: Một số bên cố tình khai thác các điểm chưa chặt chẽ để né tránh nghĩa vụ.
III. Các phương án pháp lý giải quyết tranh chấp hợp đồng
1. Thương lượng giữa các bên
- Là phương thức phổ biến, tiết kiệm thời gian và chi phí.
- Giúp duy trì quan hệ hợp tác lâu dài.
- Tuy nhiên, không có giá trị cưỡng chế nếu một bên không thực hiện.
2. Hòa giải
- Do bên thứ ba trung lập đứng ra hỗ trợ các bên đạt được thỏa thuận.
- Kết quả hòa giải thành có thể được Tòa án công nhận để đảm bảo tính pháp lý.
- Phù hợp khi các bên mong muốn duy trì quan hệ và giảm căng thẳng.
3. Trọng tài thương mại
- Áp dụng nếu trong hợp đồng có điều khoản trọng tài.
- Phán quyết trọng tài là chung thẩm, không kháng cáo, có giá trị thi hành.
- Thích hợp với tranh chấp thương mại, hợp đồng quốc tế.
4. Khởi kiện tại Tòa án
- Phương án cuối cùng khi các cách thức khác không hiệu quả.
- Tòa án có thẩm quyền giải quyết hầu hết các loại tranh chấp hợp đồng.
- Quyết định của Tòa án có giá trị cưỡng chế thi hành.
IV. Quy trình giải quyết tranh chấp hợp đồng tại Tòa án
Khi lựa chọn Tòa án, doanh nghiệp cần nắm rõ các bước cơ bản:
- Nộp đơn khởi kiện kèm theo hợp đồng, chứng cứ liên quan.
- Tòa án thụ lý và thông báo cho các bên.
- Hòa giải tại Tòa – nếu thành, Tòa ra quyết định công nhận.
- Xét xử sơ thẩm – nếu không hòa giải thành.
- Phúc thẩm – nếu có kháng cáo, kháng nghị.
- Thi hành án – bản án có hiệu lực buộc các bên phải thực hiện.
V. Lưu ý để hạn chế tranh chấp hợp đồng
- Soạn thảo hợp đồng rõ ràng, đầy đủ điều khoản về quyền, nghĩa vụ, xử lý vi phạm.
- Tham vấn ý kiến luật sư hoặc chuyên gia pháp lý trước khi ký kết.
- Thường xuyên rà soát, điều chỉnh hợp đồng khi có thay đổi về pháp luật hoặc thực tế kinh doanh.
- Ưu tiên thỏa thuận phương thức giải quyết tranh chấp ngay trong hợp đồng (Tòa án hoặc Trọng tài).
Xem thêm: Luật Trọng tài thương mại 2010 số 54/2010/QH12
Kết luận
Tranh chấp hợp đồng là rủi ro thường gặp trong hoạt động kinh doanh. Việc hiểu rõ cơ sở pháp lý và các phương án giải quyết giúp doanh nghiệp lựa chọn cách xử lý phù hợp, bảo vệ quyền lợi và hạn chế thiệt hại.
Xem thêm nhiều hơn tại website Kế toán Dego.
FAQs
1. Tranh chấp hợp đồng nhỏ có cần đưa ra Tòa án không?
→ Không nhất thiết, doanh nghiệp có thể thương lượng hoặc hòa giải trước khi khởi kiện.
2. Điều khoản trọng tài trong hợp đồng có bắt buộc không?
→ Không bắt buộc, nhưng nếu có thì tranh chấp sẽ được giải quyết bằng trọng tài thay vì Tòa án.
3. Thời hiệu khởi kiện tranh chấp hợp đồng là bao lâu?
→ Theo Bộ luật Dân sự 2015, thời hiệu khởi kiện hợp đồng dân sự là 03 năm, hợp đồng thương mại là 02 năm.
